NH?NG V?N ?? M?I TRONG  PHÂN C?P TÀI NGUYÊN VÀ TR? L??NG N??C D??I ??T

?OÀN V?N CÁNH

1. M? ??u

Phân c?p tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t là m?t khái ni?m ?ã ???c s? d?ng t? nh?ng n?m ba m??i c?a th? k? tr??c nh?ng cho ??n nay v?n còn là v?n ?? m?i, th??ng xuyên ???c áp d?ng nh?ng v?n ch?a có nh?ng h??ng d?n c? th?. Trong công tác ?i?u tra, ?ánh giá, phê duy?t tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t ph?i ??a ra ???c con s? tr? l??ng b?ng bao nhiêu, ?? tin c?y c?a con s? tài nguyên và tr? l??ng ?ó là nh? th? nào? ?? tin c?y c?a nh?ng con s? ?ó th? hi?n b?ng c?p tài nguyên và tr? l??ng do m?t h?i ??ng có th?m quy?n phê duy?t.

Phân c?p tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t là phân chia tài nguyên và tr? l??ng ?ã ???c th?m dò và ?ánh giá ra làm các c?p b?c có ?? tin c?y khác nhau. ?? tin c?y c?a con s? tài nguyên và tr? l??ng ph?i d?a vào hàng lo?t các tiêu chí. Hi?n nay trên th? gi?i ch?a có m?t b?ng phân c?p tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t th?ng nh?t, m?i n??c có m?t quy ??nh riêng. ? Vi?t Nam cho ??n nay ?ang s? d?ng b?ng h??ng d?n phân c?p tr? l??ng n??c d??i ??t ???c áp d?ng ? Liên Xô t? nh?ng n?m b?y m??i c?a th? k? tr??c (b?n h??ng d?n ban hành  n?m 1978).  Nh?ng hi?n nay ? n??c C?ng hòa Liên bang Nga c?ng ?ã ban hành B?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên ND? m?i. C? th?, ngày 30/7/2007 B? Tài nguyên Thiên nhiên C?ng hòa Liên bang Nga ?ã ban hành kèm theo quy?t ??nh s? 195 ngày 30 tháng 7 n?m 2007 v? “Phân c?p tr? l??ng và tài nguyên d? báo n??c u?ng, n??c k? thu?t và n??c khoáng”. Và n?m 2006 gi?a C?ng hòa Liên bang Nga và các n??c ph??ng Tây trong ?y ban Chu?n m?c Báo cáo tr? l??ng khoáng s?n qu?c t? (CRIRCO) ?ã có s? bàn b?c, th?a thu?n v? l?nh v?c này. N?m 2011 C?ng hòa Liên bang Nga ?ã gia nh?p t? ch?c qu?c t? này.

S? phân c?p tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n c?ng nh? tr? l??ng n??c d??i ??t ? Nga (Russian code) [6,7,8] so v?i các b?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n c?a các n??c ph??ng Tây (CRIRSCO template) có nh?ng n?i dung gi?ng nhau và khác nhau [1,2,3,4].

C? s? c?a các b?ng phân c?p tài nguyên và tr? l??ng c?a các n??c ph??ng Tây (International Reporting Template of the Committee for Mineral Reserves International Reporting Standards 2006, 2013) d?a trên s? phân b? c?a m?, kh? n?ng ti?p c?n tài li?u và y?u t? kinh t?.

Ng??c l?i, ? Nga vi?c phân c?p tài nguyên và tr? l??ng khoáng s?n ???c phát tri?n t? n?m 1960 ? Liên Xô c? và b?ng phân c?p tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t m?i nh?t công b? n?m 2007 ???c d?a vào k?t qu? công tác th?m dò n??c d??i ??t, k?t qu? tính toán và d? báo tài nguyên và tr? l??ng khai thác.

? Vi?t Nam, ngày 07/6/2006 B? Tài nguyên & Môi tr??ng c?ng ?ã ban hành Quy?t ??nh s? 06/2006/Q?-BTNMT v? “Phân c?p tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n r?n”.

Nh? v?y, rõ ràng là ?ã ??n lúc ? Vi?t Nam c?n s?m ban hành b?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t (n??c ng?m) ?? giúp cho công tác ?i?u tra ?ánh giá n??c d??i ??t m?t cách th?ng nh?t.

Nh?ng nghiên m?i v? lý thuy?t c?ng nh? th?c ti?n trình bày d??i ?ây là m?t trong nh?ng s?n ph?m tr?ng tâm c?a ?? tài KC.08.06/11-15 chúng tôi ?ang th?c hi?n

Tr??c h?t chúng tôi ?i?m ng?n g?n nh?ng quy ??nh m?i nh?t v? phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c ? Liên bang Nga và các n??c ph??ng Tây ?? chúng ta tham kh?o.

2. Phân c?p tr? l??ng và tài nguyên d? báo n??c ???i ??t c?a Liên bang Nga [7,8]

Tr? l??ng n??c u?ng, k? thu?t và n??c khoáng theo m?c ?? nghiên c?u ??a ch?t – ??a ch?t th?y v?n ???c phân ra làm c?p A, B, C1 và C2.

C? s? ?? phân c?p tr? l??ng ra làm các c?p là:

+ m?c ?? nghiên c?u v? c?u t?o ??a ch?t và ?i?u ki?n ?CTV di?n tích nghiên c?u hay m? n??c;

+ m?c ?? nghiên c?u ch?t l??ng n??c d??i ??t theo m?c ?ích s? d?ng;

+ kh? n?ng xác l?p ??i phòng h? v? sinh;

+ m?c ?? nghiên c?u các thông s? ?CTV, quy?t ??nh ??n ?? chính xác c?a con s? tr? l??ng;

+ m?c ?? nghiên c?u và ?? tin c?y xác ??nh các ngu?n hình thành tr? l??ng n??c d??i ??t;

+ s? có m?t hay không các công trình khai thác n??c ?ang ho?t ??ng;

+ s? có m?t hay không m?ng monitoring n??c d??i ??t trong bãi gi?ng.

Chi ti?t v? các c?p tr? l??ng xin ???c xem trong các tài li?u tham kh?o kèm theo.

Tài nguyên d? báo n??c u?ng, n??c k? thu?t và n??c khoáng theo m?c ?? tin c?y có th? phân ra làm:

Tài nguyên d? báo c?p P1

Tài nguyên d? báo c?p P2

Tài nguyên d? báo c?p P3

Tài nguyên d? báo c?p P1 ???c tính toán v?i m?c ?ích làm c? s? ?? xem xét kh? n?ng t?ng cao tr? l??ng khai thác trên di?n tích m? ?ã ???c th?m dò và ?ánh giá hay là ?? làm c? s? ?? ??a m? n??c m?i vào khai thác s? d?ng. ?ánh giá tài nguyên s? báo c?p P1 ???c th?c hi?n trên c? s? phân tích nh?ng tài li?u v? ??a ch?t - ??a ch?t th?y v?n, th?y v?n và tài li?u khác hi?n có t? quá trình ?i?u tra tr??c ?ây. Tài nguyên d? báo c?p P1 ???c tính toán b?ng ph??ng pháp th?y ??ng l?c ??i v?i d?ng công trình khai thác mô ph?ng d??i d?ng phân b? ???ng th?ng hay theo di?n, c?ng nh? theo giá tr? modul tài nguyên d? báo, hay s? d?ng ph??ng pháp cân b?ng.

Tài nguyên d? báo c?p P2 ???c tính toán theo t?ng ch?a n??c, ph?c h? ch?a n??c, ??i ch?a n??c v?i m?c ?ích làm làm c? s? phát hi?n m? n??c d??i ??t trong gi?i h?n các c?u trúc ??a ch?t th?y v?n ? c?p ?? khác nhau, theo thung l?ng sông ho?c theo lãnh th? hành chính khác nhau.  C? s? ?? tính toán tài nguyên d? báo P2 là tài li?u ?o v? l?p b?n ?? t? l? trung bình, c?ng nh? có th? d?a vào thông tin t? các công tác ?i?u tra ??a v?t lý, th?y ??a hóa, th?m dò ??a ch?t và các công tác ?i?u tra khác. Tài nguyên d? báo c?p P2 ???c tính toán b?ng ph??ng pháp th?y ??ng l?c ?ng v?i s? ?? b? trí công trình khai thác ???c mô ph?ng hóa hay b?ng ph??ng pháp chuyên gia. Tài nguyên d? báo c?p P1 và P2 ???c s? d?ng ?? ?ánh giá nhu c?u chung v? tài nguyên n??c khi l?p lu?n s? ?? s? d?ng t?ng th? và b?o v? tài nguyên n??c.

Tài nguyên d? báo c?p P3 ???c tính toán ?? ?ánh giá ti?m n?ng n??c c?a lãnh th? trong gi?i h?n m?t c?u trúc ??a ch?t th?y v?n ? các c?p ?? khác nhau, trong gi?i h?n m?t ??a ph??ng ?? xác l?p công tác di?u tra ?ánh giá v?i m?c ?ích phát hi?n m? n??c. Tính toán tài nguyên d? báo P3 d?a vào tài li?u l?p b?n ?? ?CTV t? l? nh?, ho?c trên c? s? nh?ng tài li?u ??a ch?t - ??a ch?t th?y v?n s?n có. Tính toán tài nguyên d? báo c?p P3 ???c ti?n hành không c?n ràng bu?c ??n m?t ??i t??ng c? th? nào.

3. Phân c?p tr? l??ng khoáng s?n ? các n??c ph??ng Tây

?y ban v? Chu?n m?c qu?c t? báo cáo tài nguyên khoáng s?n (Committee for Mineral Reserves International Reporting Standards-CRIRSCO) ???c thành l?p n?m 1994 b?i m?t nhóm các nhà khoa h?c ??i di?n cho các n??c Australia (JORC), Canada (CIM), Chile (UB qu?c gia), Châu Âu (PERC), Nam M? (SAMREC) và Hoa K? (SME).

N?m 1997, n?m thành viên c?a nhóm này ?ã ??t ???c th?ng nh?t v? hai s? phân c?p chính tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n và tên g?i các c?p tr? l??ng khoáng s?n t??ng ?ng là tr? l??ng khoáng s?n ?o ???c (Measured), tính toán ???c (Indicated), ?? xu?t ???c (Inferred)  và tài nguyên ch?ng minh ???c (Proved), tài nguyên có th? d? báo ???c (Probable).

Tiêu b?n m?u qu?c t? v?  báo cáo v? k?t qu? th?m dò, tài nguyên khoáng s?n và tr? l??ng khoáng s?n (The International Template for Reporting of Exploration Results, Mineral Resources and Mineral Reserves ) tích h?p các tiêu chu?n t?i thi?u ???c áp d?ng trong báo cáo qu?c gia trên toàn th? gi?i v?i các khuy?n ngh? và h??ng d?n cho các báo cáo thông tin v? k?t qu? th?m dò, tài nguyên khoáng s?n và tr? l??ng khoáng s?n.

M?t cu?c h?p ti?p t?c trong ? Cairns trong n?m 2002  thành l?p m?t  ?y ban Chu?n m?c qu?c t? báo cáo tài nguyên khoáng s?n (CRIRSCO) bao g?m các nhóm nòng c?t các n??c thành viên. Sau ?ó, t?i Reston VA, tháng 10 n?m 2003, CRIRSCO ??ng ý công b? m?u qu?c t? báo cáo này ?? liên h? v?i  các ?y ban khác liên quan ??n các tiêu chu?n phân c?p tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n. Cho ??n nay ?ã công b? m?u báo cáo chu?n qu?c t? n?m 2013 [1].

N?m 2006,  ?y ban v? chu?n m?c  báo cáo v? tài nguyên khoáng s?n (CRIRSCO) và ?y ban qu?c gia v? tài nguyên khoáng s?n có ích c?a Liên bang Nga (??? - ??????????????? ???????? ?? ??????? ???????? ??????????) ?ã có nh?ng cu?c g?p g? ?? tìm hi?u và th?a thu?n nh?ng v?n ?? c? b?n trong s? phân c?p tài nguyên và tr? l??ng khoáng s?n, trong ?ó bao g?m c? tài nguyên n??c d??i ??t. Hai bên ?ã ra ???c b?n ghi nh? ???c ký vào ngày 22 tháng 10 n?m 2008 [2,5]. Trong b?n ghi nh? ?y, hai bên ?ã phân tích s? liên k?t gi?a hai b?ng phân c?p tài nguyên và tr? l??ng c?a Nga (Russian code) và c?a các n??c ph??ng Tây (CRIRSCO – template).

T?i H?i ngh? th??ng niên n?m 2011, Nga ?ã ???c ch?p nh?n nh? m?t thành viên c?a CRIRSCO.

Hai bên th?y c?n thi?t ph?i ??t ???c m?c tiêu hài hòa v? các v?n ??:

1. Th?a thu?n v? giai ?o?n th?m dò và phân c?p tr? l??ng;
2. Xác ??nh tr? l??ng và tài nguyên - có ?i?u kho?n riêng;
3. Xác ??nh nhi?m v? kinh t? và k? thu?t;
4. Cho phép ??n gi?n hóa s? ph?c t?p v? ??a ch?t nh? th? nào;
5. Xác ??nh ng??i có th?m quy?n ? Nga và qu?c t? v? các th?a thu?n.

Các v?n ?? ?ã th?o lu?n:

$1Ø      Có liên k?t ???c hay không v? giai ?o?n th?m dò; phân c?p tr? l??ng, tài nguyên khoáng s?n.

$1Ø      Làm th? nào ?? có th? g?n k?t hai h? th?ng?

$1Ø      Các nguyên t?c th?m dò có khác nhau không, hay chúng ch? ??n gi?n là các thu?t ng? khác nhau?

$1Ø      V? các giai ?o?n th?m dò c?n th?ng nh?t ? m?i n?i trên th? gi?i?

$1Ø      Các khái ni?m v? c?p tr? l??ng và các giai ?o?n ph?i t??ng ??ng?

Cu?i cùng hai bên ?ã th?y s? t??ng ?ng gi?a hai b?ng phân c?p và ??ng ý ??n gi?n hóa s? liên k?t gi?a hai b?ng phân c?p tr? l??ng nh? sau:

Trong ?ó:

C?p A, B:        Tr? l??ng ?o ???c (measured);

C?p B, C1:      Tr? l??ng tính toán ???c (indicated)

C?p C2:           Tr? l??ng ?? xu?t ???c (inferred)

C?p P1:           Tài nguyên d? báo (Mineral Reserves), k?t qu? th?m dò (exploration results)

C?p P2, P3:     K?t qu? th?m dò (exploration results)

T? nh?ng phân tích ? trên, chúng ta th?y tuy còn có nh?ng khái ni?m, thu?t ng? ch?a th?ng nh?t gi?a hai b?ng phân c?p. Nh?ng thu?t ng? resources - reserves hay ?????? – ??????? c?ng ???c s? d?ng trong nh?ng ng? c?nh khác nhau.

Bài báo này ?? xu?t nh?ng tiêu chí phân c?p, và b?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t cho hoàn c?nh c? th? vùng nghiên c?u c?a ?? tài KC08.06/11-15 là vùng ??ng b?ng B?c B? và ??ng b?ng Nam B?. Các ?? ngh? v? tiêu chí phân c?p và k?t qu? ?ng d?ng này nh?m góp ph?n ?i ??n m?t b?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t th?ng nh?t ? Vi?t Nam.

4. Tiêu chí phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t ? Vi?t Nam

4.1. Tiêu chí v? m?c ?? ?i?u tra m? n??c d??i ??t

M?t trong nh?ng tiêu chí c?n ph?i tính ??n khi phân c?p tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t là m?c ?? chi ti?t ?i?u tra ?ánh giá m? n??c d??i ??t. M?c ?? ?i?u tra càng chi ti?t thì con s? tr? l??ng và tài nguyên ???c xác ??nh có ?? tin c?y càng cao, tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t ???c x?p vào c?p cao h?n.

4.2. Tiêu chí v? ?? tin c?y c?a con s? tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t

?? tin c?y c?a con s? tr? l??ng và tài nguyên ???c quy?t ??nh b?i ?? tin c?y giá tr? các thông s? tính toán nh?n ???c trong quá trình ?i?u tra.

Con s? tr? l??ng n??c d??i ??t ???c x?p vào c?p cao (A ho?c B) ph?i d?a vào s? li?u khai thác hay b?m hút n??c dài ngày, d?a trên nh?ng k?t qu? tính toán v?i giá tr? các thông s? nh?n ???c b?ng tài li?u hút n??c thí nghi?m chùm. Hút n??c càng dài ngày, m?t ?? ?i?m thí nghi?m càng dày, th?i gian quan tr?c v? s? bi?n ??i các thông s? tr? l??ng và m?c n??c ??ng… càng dài ngày thì con s? tr? l??ng có ?? tin c?y càng cao. Ví d? con s? tr? l??ng c?p A ch? ???c phê duy?t d?a vào con s? tr? l??ng ?ang ???c khai thác, con s? tr? l??ng theo tài li?u hút n??c khai thác th?, khai thác thí nghi?m trong vùng ?ang có công trình khai thác, trong vùng có ?i?u ki?n ??a ch?t th?y v?n ??n gi?n là t?ng ch?a n??c l? h?ng trong các thành t?o b? r?i, trong khi ?i?u ki?n ??a ch?t th?y v?n ?ã ???c làm sáng t? t??ng t?n, ngu?n hình thành tr? l??ng ?ã bi?t rõ và ch?t l??ng n??c ?ã ???c nghiên c?u ??n m?c d? báo ???c s? bi?n ??ng c?a các ch? tiêu ch?t l??ng n??c theo th?i gian khai thác tính toán.

4.3. Tiêu chí v? ?? chính xác khi xác ??nh các ngu?n hình thành tr? l??ng

Ngu?n hình thành tr? l??ng n??c d??i ??t tùy thu?c vào ?i?u ki?n trên biên c?a t?ng ch?a n??c. Trong tính toán tr? l??ng n??c d??i ??t có th? có ?i?u ki?n biên lo?i I, ?i?u ki?n biên lo?i II và ?i?u ki?n biên lo?i III. T?t c? nh?ng ?i?u ki?n biên nêu trên quy?t ??nh ??n các ngu?n hình thành tr? l??ng n??c d??i ??t.

Các ngu?n hình thành tr? l??ng càng ???c làm sáng t? bao nhiêu, càng ??nh l??ng bao nhiêu thì con s? tr? l??ng ???c x?p vào c?p có ?? tin c?y càng cao b?y nhiêu.

3.4. Tiêu chí v? ?? tin c?y xác ??nh ch?t l??ng n??c và d? báo bi?n ??i ch?t l??ng n??c

Ch?t l??ng n??c ?óng m?t vai trò quan tr?ng trong vi?c xác ??nh kh? n?ng khai thác c?a ngu?n n??c ?ó. ?? tin c?y c?a c?p tr? l??ng ph?i ???c th?a mãn b?i ?? tin c?y v? hi?u bi?t ch?t l??ng n??c.

Kh? n?ng và c??ng ?? v?n ??ng c?a n??c ??n các công trình khai thác ???c xác ??nh b?i ?i?u ki?n biên c?a t?ng ch?a n??c, s? có m?t c?a dòng ch?y t? nhiên, l?u l??ng c?a công trình khai thác và các y?u t? khác. Khi không có dòng ch?y t? nhiên (ví d? trong b?n n??c d??i ??t) thì các lo?i n??c có thành ph?n không ??t tiêu chu?n s?m mu?n th? nào c?ng s? b? lôi kéo ??n các l? khoan khai thác. Còn khi có dòng ch?y t? nhiên, thì nói chung n??c không ??t tiêu chu?n có th? không b? lôi kéo ??n các l? khoan, n?u nh? hình ph?u h? th?p m?c n??c c?a công trình khai thác không lan ??n ??i phát tri?n c?a các lo?i n??c x?u ?y.

?? d? ?oán ch?t l??ng n??c d??i ??t c?n: 1) xác ??nh kh? n?ng lôi kéo các lo?i n??c có thành ph?n không ??t tiêu chu?n ??n công trình khai thác; 2) xác ??nh th?i gian xâm nh?p c?a nh?ng ph?n t? ??u tiên c?a lo?i n??c ?y vào công trình khai thác và 3) kh? n?ng thay ??i ch?t l??ng n??c d??i ??t theo th?i gian. Nhi?m v? th? hai và th? ba ch? c?n gi?i quy?t trong tr??ng h?p ?ã xác ??nh ???c kh? n?ng lôi kéo các lo?i n??c không ??t tiêu chu?n ??n công trình
khai thác.

Nh?ng bài toán trên ???c gi?i b?ng nhi?u ph??ng pháp khác nhau. Trong ?i?u ki?n ??a ch?t thu? v?n ph?c t?p (t?ng ch?a n??c không ??ng nh?t, ranh gi?i n??c nh?t và n??c m?n có hình d?ng ph?c t?p v.v…) thì áp d?ng ph??ng pháp mô hình s? là h?p lí nh?t.

4.5. Tiêu chí v? các ch? tiêu Kinh t? - Xã h?i - Môi tr??ng

Tr? l??ng n??c d??i ??t còn ???c b?o ??m thông qua ?ánh giá tác ??ng môi tr??ng do khai thác n??c gây ra. Con s? tr? l??ng ?ó có ???c b?n v?ng hay không còn ph? thu?c vào trong quá trình khai thác n??c có gây ra nh?ng tác ??ng x?u ??n môi tr??ng hay không, ví d? nh? do khai thác n??c mà gây ra lún ??t, mu?i hóa th? nh??ng, xâm nh?p m?n, ô nhi?m ngu?n n??c…. thì không th? ???c phép. Tr? l??ng n??c d??i ??t ???c x?p vào c?p càng cao thì s? tác ??ng này ph?i th?p và ph?i d? báo ???c s? tác ??ng ??n ?âu m?t cách chính xác nh?t.

5. Phân c?p Tr? l??ng và Tài nguyên d? báo n??c d??i ??t

Nh?ng khái ni?m thu?t ng? sau ?ây ???c s? d?ng th?ng nh?t trong b?ng phân c?p tr? l??ng và tài nguyên khoáng s?n.

Tr? l??ng n??c d??i ??t (tr? l??ng khai thác n??c d??i ??t) là l??ng n??c có th? nh?n ???c t? m? n??c hay m?t ph?n m? n??c b?i các công trình khai thác n??c h?p lý v? m?t ??a ch?t, kinh t? k? thu?t trong ?i?u ki?n và ch? ?? khai thác ?ã cho v?i ch?t l??ng n??c th?a mãn yêu c?u s? d?ng trong su?t th?i gian khai thác, không gây tác ??ng môi tr??ng

Tr? l??ng n??c d??i ??t ???c tính toán theo k?t qu? công tác th?m dò ??a ch?t th?y v?n c?ng nh? theo tài li?u khai thác n??c d??i ??t trong di?n tích m? n??c. ??i t??ng tính toán tr? l??ng n??c d??i ??t  là m? n??c d??i ??t dùng cho ?n u?ng sinh ho?t, k? thu?t và m? n??c khoáng.

Tài nguyên d? báo là l??ng n??c có ch?t l??ng và giá tr? xác ??nh có th? nh?n ???c trong gi?i h?n m?t  c?u trúc ??a ch?t th?y v?n, m?t l?u v?c sông hay m?t vùng lãnh th? có ti?m n?ng khai thác s? d?ng sau này.

??i t??ng ?ánh giá tài nguyên d? báo n??c d??i ??t là các t?ng ch?a n??c trong gi?i h?n m?t c?u trúc ??a ch?t th?y v?n hay m?t thung l?ng sông theo k?t qu? mô hình hóa ?i?u ki?n ??a ch?t th?y v?n khu v?c, b?ng ph??ng pháp tính toán cân b?ng, tính toán th?y ??ng l?c ho?c có th? b?ng ph??ng pháp t??ng t? ??a ch?t th?y v?n. (Khái ni?m Tài nguyên d? báo n??c d??i ??t thay cho Tr? l??ng khai thác ti?m n?ng n??c d??i ??t hi?n nay ?ang s? d?ng)

Tài nguyên d? báo n??c d??i ??t th? hi?n b?ng con s? m³/ngày có th? nh?n ???c t? t?ng ch?a n??c b?ng các công trình khai thác quy ??c trong gi?i h?n m?t c?u trúc ch?a n??c, hay trong m?t thung l?ng sông, m?t ??a gi?i hành chính xác ??nh.

Tu? thu?c vào ?? chi ti?t c?a công tác ?i?u tra ?ánh giá n??c d??i ??t, tùy thu?c vào ?? chi ti?t nghiên c?u ch?t l??ng n??c và ?i?u ki?n khai thác, d?a vào các tiêu chí trình bày ? trên, ?  Vi?t Nam, tr? l??ng và tài nguyên n??c d??i ??t ???c phân chia ra làm 4 c?p là: c?p A (tr? l??ng ?o ???c), c?p B (tr? l??ng tính toán ???c), c?p C1 (tr? l??ng ?? xu?t ???c), và c?p C2 (tài nguyên d? báo).

Tr? l??ng c?p A (tr? l??ng ?o ???c) ???c phân ra trong gi?i h?n m? n??c hay t?ng ch?a n??c trong ?ó có công trình khai thác n??c ?ang ho?t ??ng.

Tr? l??ng c?p A ph?i th?a mãn:

+ c?u t?o ??a ch?t, ?i?u ki?n ??a lý t? nhiên, ?CTV, kinh t? xã h?i và sinh thái di?n tích m? hay m?t ph?n m? n??c ???c nghiên c?u ?? chi ti?t;

+ các thông s? ?CTV c?a t?ng ch?a n??c khai thác, ?i?u ki?n biên và s? can nhi?u gi?a các công trình khai thác ???c xác ??nh m?t cách ?? tin c?y;

+ xác ??nh ???c v? trí, chi?u dày và tính ch?t th?m c?a l?p ng?n cách th?m n??c y?u;

+ xác ??nh ???c và ?ánh giá ???c ngu?n hình thành tr? l??ng n??c d??i ??t;

+ ch?t l??ng n??c ???c nghiên c?u trong quá trình khai thác ho?c b?ng nghiên c?u b? sung chuyên môn v? ch?t l??ng n??c

+ xác l?p ???c m?c ?? ?nh h??ng c?a khai thác n??c ??n môi tr??ng xung quanh.

X?p vào tr? l??ng c?p A là l?u l??ng khai thác trung bình (m³/ngày) c?a các công trình khai thác n??c ?ang ho?t ??ng ???c 1 n?m tr? lên và ph?i ???c ?ánh giá d? báo s? bi?n ??i c?a nó trong quá trình khai thác b?ng ph??ng pháp mô hình toán.

Tr? l??ng c?p A không ???c phân c?p trong nhóm m? có ?i?u ki?n ?CTV r?t ph?c t?p.

Tr? l??ng c?p B (tr? l??ng tính toán ???c) ???c phân ra trong gi?i h?n m? n??c hay t?ng ch?a n??c có công trình khai thác n??c ?ang ho?t ??ng hay trên di?n tích th?m dò có ?i?u ki?n ??a ch?t th?y v?n ??n gi?n hay ph?c t?p v?a.

Tr? l??ng c?p B ph?i tho? mãn:

+ c?u t?o ??a ch?t, ?i?u ki?n ?CTV, ??a lý t? nhiên, kinh t? xã h?i và sinh thái ???c nghiên c?u v?i ?? tin c?y c?n thi?t;

+ có ??y ?? thông tin c?n thi?t ?? l?p lu?n mô hình ??a ch?t th?y v?n t? nhiên (trong tr??ng h?p c?n thi?t là mô hình toán) m? n??c hay m?t ph?n m? n??c bao g?m c? di?n tích ?nh h??ng c?a khai thác;

 + các thông s? ?CTV và các tài li?u ??u vào khác c?n thi?t ?? ?ánh giá tr? l??ng ???c xác ??nh theo tài li?u hút n??c ??n và hút n??c chùm, tài li?u ??a v?t lý, tài li?u khí t??ng - th?y v?n, theo k?t qu? công tác th?m dò ??a ch?t ph?c v? m?c ?ích khác;

+ l?u l??ng thi?t k? l? khoan khai thác c?n ???c ch?ng minh b?ng k?t qu? hút n??c l? khoan th?m dò;

+ các ngu?n hình thành tr? l??ng ???c l?p lu?n và ?ánh giá b?ng tính toán;

+ ch?t l??ng n??c d??i ??t ???c nghiên c?u theo tài li?u phân tích m?u n??c l? khoan th?m dò và l? khoan khai thác theo các ch? tiêu phù h?p v?i m?c ?ích s? d?ng;

+ nh?n ???c tài li?u ??u vào c?n thi?t ?? l?p lu?n và tính toán ??i phòng h? v? sinh;

+ ?ánh giá ???c ?nh h??ng tác ??ng khai thác n??c ??n môi tr??ng xung quanh;

+ x?p vào c?p B là: l?u l??ng tính toán c?a công trình khai thác trên di?n tích m? hay m?t ph?n di?n tích m? có ?? ?i?u ki?n ?CTV ??n gi?n, ph?c t?p v?a và ph?c t?p; l?u l??ng khai thác ngo?i suy 2 l?n t? tr? l??ng c?p A theo ???ng cong l?u l??ng và theo kho?ng cách b? trí công trình khai thác ??i v?i m? n??c có ?? ph?c t?p c?p 1 và 2; l?u l??ng hút n??c khai thác thí nghi?m dài ngày ??i v?i m? n??c có ?? ph?c t?p c?p 3.

Trên nh?ng di?n tích có công trình khai thác n??c theo s? li?u khai thác không th? x?p vào c?p A thì có th? x?p vào c?p B.

Không x?p tr? l??ng ?ã ???c th?m dò và ?ánh giá vào c?p B trên di?n tích m? n??c có ?? ph?c t?p c?p 4 (nhóm m? có ?i?u ki?n ?CTV r?t ph?c t?p).

Tr? l??ng c?p C₁ (tr? l??ng ?? xu?t) ???c phân ra trong gi?i h?n các m? n??c hay các t?ng ch?a n??c có ?i?u ki?n ??a ch?t th?y v?n t? ??n gi?n ??n ph?c t?p.

Tr? l??ng c?p C1 ph?i th?a mãn ?i?u ki?n sau:

+ ?ã xác ??nh ???c ??c ?i?m ch? y?u v? c?u t?o ??a ch?t và ?i?u ki?n ?CTV, ?i?u ki?n sinh thái, ??a lý t? nhiên, khí t??ng - th?y v?n và các ?i?u ki?n khác ?nh h??ng có th? ??n ??n khai thác n??c trong t??ng lai;

+ có thông tin ?? l?p lu?n mô hình ?CTV hay mô hình toán di?n tích m? n??c và di?n tích ?nh h??ng khai thác n??c sau này;

+ các thông s? ?TCV ch? y?u ???c xác ??nh theo tài li?u hút n??c ??n, tài li?u ??a v?t lý, khí t??ng th?y v?n…., c?ng nh? theo tài li?u th?m dò tr??c ?ây cho m?c ?ích khác;

+ ??nh h??ng ???c các ngu?n ch? y?u hình thành tr? l??ng khai thác;

+ ch?t l??ng n??c v?i các ch? tiêu phù h?p m?c ?ích s? d?ng ???c nghiên c?u theo tài li?u hút n??c thí nghi?m t? l? khoan ??n và theo các m?u thu th?p ???c trong các d?ng công tác ?i?u tra khác;

+ có tài li?u ?? l?p lu?n kh? n?ng thi?t l?p ??i phòng h? v? sinh cho công trình khai thác n??c trong t??ng lai;

+ ?ánh giá s? b? kh? n?ng ?nh  h??ng môi tr??ng c?a công trình khai thác n??c trong t??ng lai;

X?p vào c?p C1 là: l?u l??ng thi?t k? c?a công trình khai thác n??c trên di?n tích có công trình khai thác n??c ?ang ho?t ??ng trong nhóm m? 1, 2, 3  tr? ?i tr? l??ng ?ã x?p vào c?p A, B; l?u l??ng tính toán l?y n??c trên di?n tích th?m dò và trong vùng ?nh h??ng c?a công trình khai thác trong t??ng lai nhóm m? 1 và 2, tr? ?i tr? l??ng ?ã x?p c?p B; l?u l??ng th?c b?m các l? khoan hút n??c thí nghi?m ng?n ngày; l?u l??ng hút n??c tính toán trên di?n tích m? thu?c nhóm 1, 2 và 3 ch?a ???c khai thác s? d?ng.

Tr? l??ng c?p C₂ (Tài nguyên d? báo) cho phép xem xét kh? n?ng t?ng tr? l??ng n??c d??i ??t trên di?n tích th?m dò m? và xác l?p các công tác ?i?u tra ?ánh giá nâng c?p tr? l??ng. Tài nguyên d? báo có th? ???c xác ??nh ch? y?u nh? t?ng h?p tài li?u ??a ch?t thu? v?n khu v?c và k?t qu? c?a công tác tìm ki?m, th?m dò. Nó ph?n ánh tài nguyên n??c d??i ??t trong m?t c?u trúc ch?a n??c, trong m?t l?u v?c sông hay trong gi?i h?n hành chính m?t lãnh th? nghiên c?u.

??a vào tài nguyên d? báo n??c d??i ??t là con s? tr? l??ng ???c xác ??nh b?ng ph??ng pháp cân b?ng, b?ng ngu?n hình thành tr? l??ng n??c d??i ??t có th? tái t?o ???c, b?ng k?t qu? ch?y mô hình.

6. K?t lu?n

Trong quá trình th?c hi?n các nhi?m v? c?a ?? tài, m?t trong nh?ng s? li?u quan tr?ng nh?t ?? phân vùng lãnh th? là s? li?u v? tr? l??ng n??c d??i ??t c?a các t?ng ch?a n??c. Chúng tôi ?ã t?p h?p ???c nhi?u s? li?u v? tr? l??ng ?ã ???c th?m dò và ?ánh giá t? tr??c ??n nay ? ?BBB và ?BNB. Tuy nhiên nh? ?ã nói ? trên, do t? lâu ? Vi?t Nam không có nh?ng h??ng d?n th?ng nh?t, ch?a có m?t h?i ??ng có ?? th?m quy?n công nh?n, nên các con s? tr? l??ng tính ra r?t khác nhau và m?i ng??i hi?u m?t cách khác nhau. Tài nguyên n??c d??i ??t ? Hà N?i giàu hay nghèo, tr? l??ng n??c d??i ??t ? Hà N?i ?? hay không ?? cho nhu c?u s? d?ng. Câu tr? l?i ?ã có nh?ng ch?a có ng??i nghe!

M?c dù lu?t tài nguyên n??c ?ã ???c Qu?c h?i thông qua t? n?m 2012, nh?ng nh?ng v?n ?? r?t c? th? trình bày ? trên không ???c trình bày trong ?ó. ?ã ??n lúc ph?i có các quy trình, quy ph?m, h??ng d?n tri?n khai th?c hi?n nh?ng v?n ?? chuyên sâu v? tài nguyên và tr? l??ng n??c d??i ??t, m?t l? h?ng l?n trong công tác qu?n lý tài nguyên n??c ? Vi?t Nam.

TÀI LI?U THAM KH?O

[1]. International Reporting Template November for the public reporting of  exploration results, mineral resources and mineral reserves. November 2013.

[2]. Alignment of Resource and Reserve Classification Systems Russian Federation  and  CRIRSCO. Dr Stephen Henley. Niall Young.

[3]. JORC (2004) The Australasian Code for Reporting of Exploration Results, Mineral Resources and Ore Reserves (JORC Code, 2004 edition), http://www.jorc.org/main.php

[4]. Proposed Groundwater classification scheme (2006). Ben Green, SRK Consulting (UK) Limited, Cardiff, UK; Anastasia Boronina, SRK Consulting (UK) Limited, Cardiff, UK; Richard Connelly, SRK Consulting (UK) Limited, Cardiff, UK;

[5]. Proposals for a Groundwater classification system and its aplication in regulation.  UK Technical Advisory Group on the Water Framework Directive.  Final Report  (SR1– 2007)  October 2007

[6]. ????????? ?.?., ????????? ?.?., ????? ?.? (2005). ???????? ???????? ?????????? ????? ????????????? ???????????????? ??????? ? ?????????? ???????????????? ???????? ????????? ???.n \ ?????????? ????? \ ??????? \ "???????? ? ?????? ????", ?11,2005 ?. 

[7]. ?????? ?? 30 ???? 2007 ?. N 195 ???. . ????????????? ??????? ? ?????????? ???????? ????????, ??????????? ? ??????????? ????????? ???

[8]. ???????? ????: ???????????? ???????????? ?? ?????????? ????????????? ??????? ? ?????????? ???????? ????????, ??????????? ? ??????????? ????????? ???, ???????????? ???????????????????? ????????? ???????? ?????????? ??????????? 30 ???? 2007 ?. ? 195.